Reza Nabavi

انگل‌های خونی یکی از قابل توجه ترین انگل‌های پرندگان هستند. اگرچه این عوامل ممکن است علت اصلی مرگ و میر در گونه‌های پرندگان نباشند، اما در عملکرد طبیعی اندام‌های حیاتی اختلال ایجاد می‌کنند. این مطالعه با هدف بررسی و ارائه انگل‌های خونی در پرندگان در استان همدان انجام شد. شایع ترین انگل‌های خونی که در گونه‌های پرندگان یافت می‌شوند عبارتند از هموسپوریدیا، میکروفیلاریا و ترایپانوزوما. هموسپوریدیا پرندگان از جنس‌های Plasmodium، Haemoproteus و Leucocytozoon در همه قاره‌ها به جز قطب جنوب شناسایی شده اند، مناطقی که که ناقل‌های دوگانه مناسب (یعنی کولیسیده برای پلاسمودیوم، سراتوپوگونیده و هیپوبوسیده برای هموپروتئوس) وجود دارند. این انگل‌های خونی برای تکمیل چرخه زندگی خود، از میزبان‌های بی مهره برای تولید مثل جنسی و از میزبان‌های مهره دار برای تکثیر غیرجنسی استفاده می‌کنند. هنگامی که پشه از پرندگان آلوده تغذیه می کند، گامتوسیت ها توسط پشه جذب می شوند، پس از آن تشکیل گامت در روده میانی، رشد اووسیست و اسپوروژنی در پشه آلوده رخ می دهد. سپس اسپوروزوئیدهای حاصل به غده بزاقی پشه حمله کرده و در طی تغذیه پشه آلوده وارد پرنده میزبان می شوند.بسته به گونه پرندگان آلوده، سن و ایمنی پرنده و همچنین گونه‌های انگل، عفونت هموسپوریدیا می‌تواند از بیماری بدون علامت تا بیماری شدید با پیامد بالقوه کشنده و در نتیجه کاهش جمعیت پرندگان وحشی متغیر باشد. مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر نمونه خون از 167 پرنده متشکل از 4 راسته مختلف ( گنجشک‌سانان، قوش‌شکلان، جغد‌شکلان و شاهین‌شکلان)، 5 خانواده، 13 جنس ( گنجشک‌خانگی، سار، دلیجه، سارگپه، عقاب، سنقر، قرقی، دال، عقاب خالدار کوچک، عقاب مارگیر، جغد کوچک، جغد شاخدار، شاه‌بوف ) و 17 گونه جمع آوری شد. انجام واکنش PCRبرای بررسی وجود انگل‌های خانواده هموسپوریدیا، ترایپانوزوما و میکروفیلر نماتودها از DNA‌ های استخراج شده از خون‌ پرندگان شهری و حیات وحش استان همدان انجام شد. نتایج: در مجموع، 40% از پرندگان (67 نمونه) در بررسی مولکولی به عنوان مثبت برای عفونت‌های خونی تشخیص داده شدند. از این تعداد، 43 نمونه به هموپروتئوس/ پلاسمودیوم (7/25%)، 4 نمونه به لوکوسایتوزوئون (4/2%) و 3 نمونه آلودگی هم‌زمان (1/8%) داشتند. همچنین، نماتودهای فیلاریوئید در 17 مورد (10%) و ترایپانوزوما در 3 مورد (1/8%) مثبت گزارش شدند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد انگل هموپروتئوس، لوکوسایتوزوئون و پلاسمودیوم در خون پرندگان وحشی و شهری استان همدان وجود دارد. فراوانی آلودگی به انگل هموپروتئوس بیشتر است. در این تحقیق، ابتدا دودمان هموپروتئوس و به دنبال آن لوکوسایتوزوئون و ترایپانوزوما بیشترین فراوانی را داشتند.

چکیده: تریپانوزوما انگل‌های آلوده کننده خون و بافت‌های حیوانات اهلی، وحشی و انسان‌ در مناطق مختلف هستند. این انگل‌ها عمدتاً توسط گزش حشرات خون‌خوار ‌میزبان واسط (مگس تسه تسه و مگس استوموکسیس) منتقل ‌می‌شوند. گونه‌ تریپانوزوما اوانسی (عامل بیماری سورا) در حیوانات مختلف مانند اسب، شتر و سگ منجر به مرگ حیوان می‌شود. شکل مزمن بیماری می‌‌‌تواند باعث کاهش عملکرد در حیوانات گردد. اخیرا مشخص شده است تریپانوزومااوانسی‌می‌تواند انسان سالم را نیز آلوده کند و لذا به عنوان یک بیماری مشترک نو‌پدید معرفی ‌‌می‌شود. بیماری سورا بیش از ۹۰ سال است که در ایران از ‌میزبانان پستاندار مختلفی از جمله اسب، شتر، قاطر و گاو‌میش گزارش شده ‌است و در کشور اندمیک محسوب ‌‌می‌شود. برای انجام این مطالعه، تعداد 180 نمونه خون از تک سمی‌های (اسب‌های روستایی، اسب‌های سوارکاری و خر) مناطق مختلف ایران جمع آوری گردید که به ترتیب زیر است: نمونه‌گیری از تعداد 180 رأس تک سمی‌‌ شامل 148 رأس اسب (106رأس اسب باشگاه سوارکاری و 42رأس اسب روستایی) ،32 رأس خر از شهرهای مازندران (آمل و محمودآباد) ، همدان (نهاوند، ملایر و همدان) ، اراک (کمیجان) و لرستان (بروجرد و رومشکان)و 45 رأس اسب سوارکاری از باشگاه‌های همدان ( 21رأس مادیان، 24رأس نریان) ، 2 رأس اسب روستایی از شهر کمیجان ( 2رأس مادیان) ، 31رأس اسب سوارکاری از باشگاه‌های محمودآباد ( 8 رأس مادیان، 23 رأس نریان) ، 10 رأس اسب روستایی از آمل (6 رأس مادیان، 4 رأس نریان) ، 24 رأس اسب روستایی از بروجرد ( 10 رأس مادیان، 14 رأس نریان) و 6 رأس اسب روستایی از رومشکان ( 4 رأس مادیان، 2 رأس نریان) نمونه خون اخذ و خر‌ها 2 رأس از شهر کمیجان ( 2 رأس مادیان) ، 24 رأس از روستاهای طراف ملایر ( 10 رأس مادیان، 14 رأس نریان) ، 6 رأس از رومشکان ( 4 رأس مادیان، 2 رأس نریان)، 30 نمونه از باشگاه های سوارکاری شهرستان نهاوند (۱۱ رأس نریان و ۱۹ رأس مادیان) نمونه خون جمع آوری گردید و پس از انتقال به آزمایشگاه گسترش‌های خونی تهیه شده، با گیمسا رنگ آمیزی شد. DNA استخراج شده از هر نمونه خون در آزمایش PCR به منظور سنجش تریپانوزوما اوانسی مورد استفاده قرار گرفت. از ورید وداج حیوان اخذ و به لوله خونEDTAمنتقل و در فریزر منفی 20 سانتی گراد نگهداری گردید.از هر نمونه، دو گسترش خونی نازک تهیه شد. جهت انجام واکنش PCR از پرایمرهای اختصاصی استفاده می شود. از کل 180 نمونه خون، فقط 2 مورد آلوده به تریپانوزوما اوانسی گزارش شد که مربوط به اسب‌های باشگاهی همدان (بلونیا و رسولی) بود و در مشاهده میکروسکوپی، انگلی مشاهده نشد.در این مطالعه آلودگی تریپانوزوما در اسب های باشگاه سوارکاری همدان بود و ژن این نمونه مثبت، در ژن بانک جهانی(NCBI) به ثبت رسید..

آلودگی های انگلی سالیانه خسارت های اقتصادی زیادی مثل کاهش تولید، بیماری و هزینه های درمان به صاحبان دام ها وارد می کند. برای طراحی یک برنامه کارآمد، کنترل آلودگی انگلی و جلوگیری یا به تعویق انداختن ایجاد مقاومت برعلیه داروها، شناخت گونه های انگلی موجود در یک منطقه امری ضروری است. از آنجا که هیچ گونه تحقیقی جامعی برای نشان دادن شیوع انگل های کرمی دستگاه گوارش نشخوارکنندگان در شهرستان میناب انجام نشده بود تحقیق حاضر به این منظور در این شهرستان انجام گرفت. در این تحقیق، به منظور مطالعه میزان شیوع انگل های گوارشی نشخوارکنندگان شهرستان میناب در فصول تابستان و پاییز سال 1400 به صورت تصادفی، تعداد 100 نمونه لوله گوارش گوسفند، 100 نمونه از بز و 50 نمونه از گاو از کشتارگاه تهیه شد. محتویات دستگاه گوارش به دو روش جداسازی بدون رنگ آمیزی و جداسازی با استفاده از رنگ آمیزی بررسی گردید. در این بررسی شیوع انگل های گوارشی همونکوس کونتورتوس15% ، پارابرونما اسکریابینی10%، مونیزیا اکسپانسا9% و استیلزیا5%در گوسفند و مارشالاژیا 14%، پارابرونما اسکریابینی7%، تریشوریس 6% و مونیزیا اکسپانسا5% در بز تشخیص داده شدند.در این مطالعه هیچ تخم انگلی در گاو مشاهده نگردید. نتایج این تحقیق نشان داد فراوانی آلودگی انگل های کرمی دستگاه گوارش در نشخوارکنندگان شهرستان میناب پایین است.

تریشوریس، یکی از شایع ترین نماتودهای دستگاه گوارش در سکوم و کلون نشخوارکنندگان کوچک در سراسر جهان می‌باشد. مطالعات در زمینه‌ی شناسایی گونه‌های مختلف تریشوریس در ایران بسیار اندک می‌باشد. از این رو انجام مطالعه‌ای جامع در مورد شیوع گونه‌های مختلف تریشوریس در نشخوارکنندگان کوچک در نقاط مختلف جغرافیایی ایران حائز اهمیت است. هدف از این مطالعه، تعیین شیوع گونه‌های تریشوریس در نشخوارکنندگان کوچک ساکن در مناطق مختلف ایران و شناسایی تنوع گونه‌ای این نماتود بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی، مورفومتریک و مولکولی است. از این رو در سال ۱۴۰2-1401 برای جمع‌آوری کرم‌های تریشوریس از گوسفند و بز، به کشتارگاه‌های منتخب شهرهای همدان، تهران، تبریز، کرمان، زابل، آمل، بندرعباس و شیراز مراجعه شد و در مجموع 1100 سکوم وکولون مورد بررسی قرار گرفت. از بین 1200 نمونه تریشوریس نر و ماده جمع آوری شده، 350 نمونه بالغ و کامل به صورت تصادفی انتخاب شدند. بر اساس ویژگی‌های ریخت‌شناسی (شکل قدام، خلف اسپیکول و غلاف اسپیکول و ... در نرها و شکل فرج درماده‌ها)، مورفومتریک (طول کلی بدن، طول قدام کرم، طول خلف کرم، عرض قدام و عرض خلف و... ) مورد بررسی قرار گرفتند. سپس از این 350 نمونه، 50 عدد برای مطالعه‌‌ی مولکولی (تکثیر ژن ITS2و Cox1 از روش PCR معمولی) انتخاب شدند. نتایج ریخت‌شناسی نشان داد که تریشوریس اوویس و تریشوریس اسکریابینی در تمام شهرها و تریشوریس گلوبولوزا فقط در کرمان مشاهده شد و میزان شیوع کلی تریشوریس 31 درصد برآورد شد. همچنین، مشخص گردید که شایع‌ترین گونه تریشوریس در نشخوارکنندگان کوچک ایران تریشوریس اسکریابینی است. با توجه به همپوشانی ویژگی‌های ریخت‌شناسی، تشخیص و تمایز بین گونه‌های مختلف تریشوریس از دشواری‌های مطالعه حاضر بود. نتایج حاصل از مقایسه‌ی توالی‌ها ITS2 نمونه‌های بینابینی نشان داد که تشابه 100 درصدی با تریشوریس اسکریابینی دیده می‌شود، در حالی که تحلیل توالی‌های Cox1 نشان داد نمونه‌های مطالعه حاضر نزدیکی ژنتیکی قابل توجهی (98%) با گونه‌های تریشوریس لنی، تریشوریس گازله، تریشوریس دیسکالر و تریشوریس اسکریابینی دارند. بنابراین، استفاده از ترکیب دو ژن در روش‌های مولکولی، به همراه مطالعات ریخت‌شناسی و مورفومتریک، می‌تواند در کسب اطلاعات دقیق‌تر در شناسایی تریشوریس‌ها کمک کند. از این رو می‌توان نتیجه گرفت که تلفیق روش‌های مورفوملکولی در مطالعات گونه‌های تریشوریس، نتایج قابل توجه خواهد داشت.

تا به امروز، آلودگی اسب با گونه های مختلف آناپلاسما به عنوان مثال آناپلاسما فاگوسیتوفیلوم، آناپلاسما مارژیناله، آناپلاسما اویس و آناپلاسما بویس مستند شده است، با این حال، آناپلاسموز گرانولوسیتی اسب (EGA) شایع ترین بیماری مشترک بین انسان و دام آناپلاسما فاگوسیتوفیلوم است که از بسیاری از کشور ها گزارش شده است، اما اطلاعاتی در مورد آناپلاسموز اسب در ایران وجود نداشت. بنابراین، این مطالعه با هدف ارائه اولین اطلاعات در مورد آناپلاسموز اسب در کشور انجام شد. برای این منظور، در فاصله زمانی فروردین 1401 تا خرداد 1402، در مجموع 152 نمونه خون از اسب به ظاهر سالم (118 اسب، 34 الاغ) از هر دو جنس و سنین مختلف در هفت شهرستان از چهار استان با اقلیم های مختلف مثل شهرستان های آمل و محمودآباد در استان مازندران، شهرستان های ملایر و همدان در استان همدان، شهرستان کمیجان در استان مرکزی، شهرستان های بروجرد و رومشکان در استان لرستان، جمع آوری شد. اسمیر خون رنگ آمیزی شده با گیمسا از نمونه های خون تهیه و به صورت میکروسکوپی مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر این، DNA ژنومی از نمونه ها استخراج و با پرایمر های اختصاصی آناپلاسما در واکنش های Nested-PCR مورد آزمایش قرار گرفت. نمونه مثبت PCR توالی یابی و آنالیز فیلوژنتیکی شد. باکتری آناپلاسما از نظر میکروسکوپی مشاهده نشد اما یک نمونه از یک اسب ماده 8 ساله ساکن شهر آمل در PCR مثبت شد. تجزیه و تحلیل فیلوژنتیکی جدایه شبیه آن را با آناپلاسما پلاتیس-لایک سویه کاندیداتوس آناپلاسما کملی نشان داد که شترهای یک کوهانه را آلوده می کند. طبق اطلاعات ما، این اولین گزارش آناپلاسموز اسب در ایران و اولین ثبت آلودگی اسب با آناپلاسما پلاتیس است. مطالعات آتی در کشور برای روشن شدن شیوع و تنوع آناپلاسموز در جمعیت های اسب مورد نیاز است.

چکیده: مقدمه: تاکنون دو گونه دیروفیلاریا ایمیتیس و دیروفیلاریا رپنس در گوشتخواران و انسان از ایران گزارش شده است. دیرفیلاریا ایمیتیس که به کرم قلب سگ معروف است و کرم بالغ آن در بطن راست قلب، سرخرگ ششی و ورید اجوف خلفی سگ زندگی می کند ولی آلودگی در دیگر گوشتخواران از جمله گربه و حتی انسان نیز ممکن است دیده شود. گونه ی دیگر بنام دیروفیلاریا رپنس در بافت های زیرپوست در میزبانان مختلف پستاندار از جمله انسان زندگی می کند. میزبانان واسط گونه های دیروفیلاریا پشه های کولکس، آنوفل و آئدس هستند که هنگام خونخواری میکروفیلر کرم را بلعیده، در بدن آنها به مرحله ی نوزاد عفونت زا تبدیل شده و هنگام خونخواری مجدد لارو را به میزبان جدید منتقل می کنند. در ایران پشه کولکس تیلری به عنوان میزبان واسط شناخته شده است. انتشار آلودگی جهانی است و از گربه ها در مناطق مختلف جهان ازجمله گربه های اهواز و اردبیل گزارش شده است. از آن جا که در سال های گذشته آلودگی سگ ها به گونه های دیروفیلاریا در شهرستان های همدان و کرمانشاه گزارش شده است اما اطلاع دقیقی از حضور و فراوانی آلودگی در گربه های این دو شهرستان وجود نداشت هدف از مطالعه حاضر بررسی اپیدمیولوژیک مولکولی دیروفیلاریوزیس بود. روش انجام مطالعه: در این مطالعه، 138 نمونه خون ورید صافن یا سفالیک از گربه های شهرستان های همدان و کرمانشاه جمع آوری شد که این نمونه ها شامل 53 قلاده (4/38%) از گربه های همدان و 85 قلاده (5/61%) از گربه های کرمانشاه بودند. از نمونه های خون توسط کیت تجارتی، دنای ژنومیک استخراج شد و با استفاده از پرایمرهایی که ناحیه ی cox1 که نماتودها را شناسایی می کند با روش PCR معمولی مورد آزمایش قرار گرفتند. سپس نمونه های مثبت، جهت تعیین گونه دیروفیلاریا با پرایمرهای اختصاصی د. ایمیتیس و د. رپنس با روش Multiplex PCR بررسی شدند. نتایج: 12 قلاده گربه (7/8%)، آلوده به میکروفیلر تشخیص داده شدند که این تعداد آلودگی شامل، 7 قلاده از گربه های همدان معادل (2/13%)و 5 قلاده از گربه های کرمانشاه معادل (9/5%) بود. از این میان، 3 قلاده از گربه های همدان و 1 قلاده از گربه های کرمانشاه به دیروفیلاریا ایمیتیس و همچنین 1 قلاده از گربه های همدان و 5 قلاده از گربه های کرمانشاه به دیروفیلاریا رپنس آلوده تشخیص داده شدند. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان گر ف

بابزیوزیس یک بیماری انگلی مهم و خطرناک در بسیاری از مناطق جهان من جمله ایران بوده و می تواند خسارات اقتصادی فراوانی به صنعت دامپروری وارد آورد. بابزیا اویس و بابزیا موتاسی به عنوان عوامل ایجادکننده بابزیوزیس گوسفندی در ایران شناخته شده اند. در بررسی حاضر تعیین میزان آلودگی گوسفند و بز به انگل بابزیا در استان ایلام، قم و همدان به وسیله گسترش نازک خون و روش PCR انجام گرفت. برای این منظور در تابستان سال 1397 درمجموع 150 نمونه خون (50 نمونه از هر شهر) به صورت تصادفی از ورید وداج گوسفند و بز از مناطق مختلف جمع آوری شد. از 150 رأس دام در بررسی میکروسکوپی نمونه های خون از 134 رأس گوسفند 55 مورد بابزیا مثبت (66/36%) و از تعداد 16 رأس بز تعداد 5 مورد بابزیا مثبت (7/35 %) مشاهده گردید. نتایج بررسی مولکولی نمونه های خون نشان داد، در گوسفند تعداد 7 مورد (66/4 %) آلوده به بابزیا بوده اند و در بز آلودگی به بابزیا مشاهده نشد. نتایج این مطالعه نشان داد، بیماری بابزیوزیس در بین گوسفندان شهرهای همدان و قم وجود دارد. همچنین در بررسی میکروسکوپی نمونه های غدد بزاقی کنه ی مشخص شد که از تعداد 253 مورد کنه ی 229 مورد نر (51/90%) و 24 مورد ماده (48/9%) هستند. کنه ی های نر به 4 نوع ریپی سفالوس بورسا 71 مورد نشد (04/31%) و همافیزالیس پونکتاتا 38 مورد (593/16%) و هیالوما اکسکاواتوم 62 مورد (074/27%) و هیالوما مارژیناتوم 58 مورد (32/25%) شناسایی شدند و تعداد کنه های ماده، ریپی سفالوس بورسا 14 مورد (333/58%) و هیالوما 10 مورد (66/41%) بدون تعیین گونه گزارش گردید.

گنجشک سانان به راسته ای از پرندگان به نام Passeriformis تعلق دارند که بیش از نیمی از تمام گونه های پرندگان را شامل می شود. بیماریهای انگلی عامل آلودگی و مرگ و میر تعداد قابل ملاحظه ای از افراد انسانی و حیوانات در جهان هستند. انگل های مهم دستگاه گوارش پرندگان در ایران، نماتودها ، سستودها و ترماتودها می باشند. در این پژوهش، تعداد 96 قطعه پرنده از پنج منطقه جغرافیایی مختلف از شهر همدان به روش زنده گیری صید شدند. در آزمایشگاه پس از بررسی وضعیت کلی، پرنده با استفاده از داروی هالوتان آسان کشی شده و اندازه، وزن و جنسیت پرنده ثبت شد. پس از باز نمودن بدن پرنده با استفاده از یک قیچی ضدعفونی شده، اندام های داخلی از زیرمنقار تا رکتوم مورد بررسی قرار گرفت. بررسی ها در چهار مرحله انجام شد: مرحله اول بررسی بافت های اطراف مری و نای در زیر لوپ، مرحله دوم جداسازی مری از چینه دان و با ز نمودن لوله مری و بررسی آن، مرحله سوم بررسی چینه دان تا ابتدای دوازدهه و مرحله چهارم بررسی لوله گوارش از ابتدای دوازدهه تا ابتدای راست روده.بخش های مختلف لوله گوارش در این بررسی، باز شده و در زیر لوپ جهت تشخیص حضور آلودگی ها مشاهده گردید. نمونه های جداسازی شده پس از فیکس در اتانول 70% و قرار گرفتن روی لام فیکس شد. تعداد سه گونه سستود Monopylidium passerinum، Anonchotaenia sp.، Raillietia tetragona، یک نمونه آکانتوسفال Mediorhynchus sp. و یک نمونه نماتود Hartertia gallinarum مورد شناسایی قرار گرفت.